Bodem

De bodem in het geopark is voornamelijk ontstaan door afzettingen van de Maas en haar voorlopers. Voordat men zich bezig ging houden met de loop van de Maas, meanderde de Maas meer en kwam het voor dat de Maas buiten haar oevers trad. Zodra het water buiten de oevers trad, kwam het water tot rust en konden zand- en lichte kleideeltjes bezinken. Door de tijd heen stapelen deze deeltjes zich op tot grotere (kleiige) zandlagen. De kleiige zandlagen bevinden zich voornamelijk in de beekdalen van de Maas, de overige gronden van het geopark bestaan uit zand en veen.  

 

Naast de zanddeeltjes die door de Maas en haar voorlopers zijn afgezet, is er ook zand afgezet door de wind. De zandgronden zijn voedselarm en daardoor zijn ze lang gezien als woeste gronden, omdat landbouw erg moeilijk was op de zandgronden. Deze zandgronden zijn op de kaart hiernaast te herkennen als podzolgronden. Dit zijn zandgronden waar verschillende bodemprocessen door de tijd heen sterke invloed op hebben gehad. 

​ 

Door het watersysteem dat is ontstaan door de peelrandbreuk is er bovenop de horst hoogveen ontstaan. Het veen is hier door de eeuwen heen gegroeid tot in de beekdalen van de Maasvallei. Echter ontdekte men dat het veen afgegraven kon worden. Vanaf 1875 werd het veen op een grootschalige wijze ontgonnen. Hierdoor zijn onder andere de dorpen Helenaveen en Griendtsveen ontstaan. Restanten van het hoogveenpakket zijn tegenwoordig terug te zien in deelgebied 2.