Historische
bouwkunde

Het zuiden van Nederland kenmerkt zich van oudsher door agricultuur. Reeds uit de prehistorie zijn vondsten gedaan van restanten van agrarische nederzettingen van omstreeks 3.000 v. Chr. Deze restanten bestaan voornamelijk uit stenen, bronzen en ijzeren werktuigen.  

De Peel wordt gekenmerkt door boerderijgebouwen van de variant ‘hallehuis’, specifiek de langgevelboerderij. In de loop van de geschiedenis ontwikkelden de boerderijen en nederzettingen zich – onder invloed van groeiende welvaart – van een samenleving waarbij mens en dier onder één dak vertoefden tot een waarbij het vee gescheiden van de mens leefde. De langgevelboerderij is hiervan een voorbeeld. In het zuidoosten van Noord-Brabant ziet de indeling van een van deze boerderijen er ongeveer uit zoals de afbeelding op deze pagina, getypeerd door verschillende leefruimtes naast elkaar.  

In de droge heidegebieden was het leven vaak minder welvarend. Deze regio werd dan ook gekenmerkt door simpelere huizen of zelfs plaggenhutten. Een voorbeeld van een dergelijke hut uit de Deurnesche Peel staat hiernaast weergegeven. 

De Maasvallei behoort deels tot de provincie Limburg. Deze provincie heeft van oudsher veel banden met de Duitse deelstaten en dit is terug te zien in de architectuur. Vooral rijkere agrariërs bouwden hun boerderijen vaak tot hoeves, met name in het zuidelijke gedeelte van de Maasvallei. Deze hoeves ontstonden vaak door het tegen en aan elkaar bouwen van verschillende woon- en leefelementen, waardoor een binnenplaats ontstond. Een voorbeeld van een Limburgse hoeve is hiernaast te vinden. 

Na de Tweede Wereldoorlog begon Nederland (letterlijk) aan de wederopbouw van haar samenleving. Voor 1940 waren veel boerenbedrijven en Noord-Brabant en Limburg gemengde bedrijven met verschillende soorten vee en akkerbouw – vaak aardappelen en rogge. In de periode na de Tweede Wereldoorlog veranderde deze bedrijfsvoering in intensieve veehouderij. Akkers werden ingezaaid met gras of maïs voor veevoer en de intensieve varkens- en pluimveehouderij nam een sterke positie in Noord-Brabant en Limburg in. In de architectuur is deze kanteling in de geschiedenis in de architectuur terug te vinden in de vorm van grootschalige en specialistische stalcomplexen, gericht op gebruiksgemak en productiecapaciteit.